Urumea, mugak gainditzen
Uztailaren 6a abiatu da. Eguna euritsua esnatu da! Goizeko hamar t’erdietan Tabakalerako Madamar kafetegian bildu dira Eukenerekin bat egitera Donostiara lehenak heldu direnak. Beste batzuon trena zerbait geroago heldu da. Hamaikak aldera Tabakalera eraikinera sartu gara, aurreikusia zegoen tenorean: hamaiketan!
Kafe epelaren beroa oraindik gorputzean igo ditugu eskailerak, poliki-poliki. Ez, gaude nekearen menpe, edertasunaz elikatu nahian gure gogoak baino. Bertan, MediaLab izena daraman gunean murgildu gara. Bertan gaudela, eraman digute barnean, guretzat ezkutuan zegoen areto eder batean paratu digute, makinak atondu, proiekzioa abiatzeko: pantaila jaitsi, DVDa irakurlean sartu, atontze lanak egin, play sakatuz abiatzen da Eukenek gaurko olerki lantegi honen bidaiarako lehen zatia. Ni Urumea izeneko dokumental-filma, Gaizka Aranguren kazetari handiak prestatu eta zuzendu duen lana. Ikuskari honen laburpena egitea, benetan, zaila da!; benetan atal ugari ukitzen ditu: ibaiaren inguruko herrien historia, bere baliabideak, gizateriak egin dizkiogun kalteak… Dokumentala ikusteko jo (https://vimeo.com/410112802). Gu Donostian bildu ginenez, Donostiako aldekoa garatu genuen bereziki ondoren. Donostiak izan zituen padurak, saiatu genuen gure gogoetan bilatzen, partekatzen,… eta guztion artean bakoitzaren burmuinaren barnean irudikatzen nolakoa izan zen atzo goiz artean Donostia eder hura, Bella Easo izena jaso zuen hura!
Filma ikusi ondoren profitatu dugu Tabakalerak eskaintzen dituen edertasunak dastatzen, horien artean Urumearen itsasoratzea eraikinaren altueratik, edo ibaiaren azken kilometroak nola zeharkatzen duten espazioa, eta saiatu sumatzen non egin zaizkion txikizioak. Zeren pelikula hori ikusi ondoren zailago egingo zaigu aurrerakuntza moduan izendatzea benetako atzerako bidaia izan dena. Galdu ditugu besteak beste baratzaren gune ederrenak, portlandezko “landareak” bere ordez ikusteko.
Kristina-Enea eta Gladys-del-Estal pasealekuak
Bere garaian zigarroak egiteko erabili izan zen erakin eder hori, egungo kulturaren erakus-lehio eta kultura garatzeko bihurtu den gunetik irten gara. Pausu batzuk Egiako auzoan eman eta Donostian gorde den paradisuan sartu gara. Nire kasuan aspaldian ez nintzen ibili barnekalde horietan. Ezustekoa ederra jaso nuen ikusterakoan oinez ibiltzeko bideak, orain, portlandaz eraikita dauden. Harritzeko da Mandas dukearen familiak ez kexu agertzea astokeria horren aurrean. Natura berdea eta lokatzaren gainean bizitzen da, ez zementu arruntaren gainean. Bitartean bidea euripean egiten jarraitu genuen, Mikel Laboa zubiraino heldu bitartean. Bazkaltzeko tenorea gainean sartzen ari zen, eta korrika joan ginen Botanika kafetegi-jatetxera. Bazkaria lurralde exotikoetakoa zegoen eguneko menuan, eta bertatik aukeratu genuen.
Kafe garaia beste kafetegian eman genuen: La señora Colombo izenekoan, Bilbo plazatik gertu! Bertan dastatu genuen kafe edo infusio ederrak bitartean ekin genion bakarkako olerkiak idazteari. Aldi berean txisteak edo gogoratzean Colombo inspektorearen emaztea ez zela sekulan agertu seriean, beste irrigarrien artean agertu ziren gure artean. Ondoren Austinek, Ainarak, Carmenek, Eukenek eta Sabinek taldearen aurrean irakurri zituzten bakoitzak idatzi genuen idazlanak.
Gero, poliki-poliki Urumearen itsasoratzea ikusteko gogoko zuela, bokale aldera agertu ginen. Horrela larunbaterako olerki-lantegiari amaiera ofiziala ipini genion. Oraindik beste kafe bat hartuko genuen bakoitzak Donostiaraino eraman gintuen trena hartzeko.
6A - Kaulerako bidaia(Sabin Oregi)
Ekainaren zortzian emana zegoen biltzeko tenorea. Hamarretarako. Lehena heltzen bil-lekura Auxtin izan da: bera baita olerkarien-lantegi-bidaia paratu duena. Poliki, pittika heltzen dira Arantzazu, Sabin, Erik, Robin eta Ainara. Seiak izango dira bidai honetan protagonistak. Seia osatzen dute sei-ak: 6 eta A dira osagaiak. 3 A, R S eta E. Sigla eta anagrama zaleek badute libertimendua osatzeko letrak: A, A, A, R, S, E. Irakurle zure buruarentzat paratzea siglak eta anagramak, ondoren taldearekin partekatzea.
Ordu betera bidaia egingo duten kideak ondo artatzeko, eta bidaiarako indarrak metatzeko, bigarren gosaria. Hamaiketarako Sara gainditu ondoren, Berako bidean, eskuin, Kaulerako bidean. Mendi gora. Mendi puntara autoan? Horrek ez du meriturik —dio norbaitek auto barnean. Zelai batean paratzen ditugu bi autoak. Eta mendi bideari ekiten diogu lainoa indartzen den bitartean. Egun mozorrotua dagoen iturri bateraino heltzen gara: lehen ur begia gure begi aurrean zegoen —zioen taldeko gidariak. Bide azpitik tutu batek ur emariari bidea ematen dio mendi behera jarraitu dezan. Inguruan beste ur emari gehiago biltzen zaizkigu begien aurrean gauden urtearen aroa gogoratuz. Ur begi parean zirkuluan bildu gara, gure bakoitzaren indarrak telurikoarenarekin bilduz, bideratuz. Ez ustekoa, gure erdian hosto bat, berde bizia, hezea. Kanadako ikurra?, pentsatu dut. Haiena gorria da, baina edertasun horrek niri buruaren baitan hura erakarri dit.
Bideari ekin, aurrera. Tipi-tapa, tipi-tapa. Zuhaitz batzuk bere hezurretan. Hostorik ez dute erakusten, grisak agertzen dira gure begien aurrean. Bederen, Lainoak sortzen duen itzal gabeko argi zuri indartsu horrekin horrela antzeman dute ene begi argiek. Argazkia, bideko argazkia, egunean zehar egingo den beste askoren arteko beste bat. Solastu dugu bizitza ez duen zuhaitzak bizitza ugaria duela oraindik, luzerako barnean eta kanpoan, harrak, inurriak, eta agian lasterrean goroldioa agertuko zaie adarrei, adarraren egurrean metatuko den euri bitarteko hezetasunari esker. Pausuak aurrera. Mendian ibilaldi egitea lainoaren laguntzaz ez da berdina. Magia bailukeen modukoa da. Magia dauka. Laminek hegan azkarrean erakusten dute, ikusten ez badugu begiekin. Poetok ordea, deskribatzen dugu: bidaiak, hegaldiak, xuxurlatzeak… Horrela Haritz-mendi izeneko paradisura heltzen gara. Arestian iratxoek sortu borda, egun teilatua eraldatua erakusten duena, eta erdian lerden zutitzen da haritz ederra. Inguruari izena emanen diona? Ate aurrean, erabakitzen dugu, Ainararen telefonoak denbora neurtuko duen hamabost minutuko tartean bakoitzaren olerkia sortzea, edo bederen bere olerkian izango diren gaiak biltzea. Tirrin goxo batek axotak paper gainetik altxatzeko, eta guztiak biltzeko deitzen digu soinuak. Orain ez ditugu irakurriko. Bakoitzak egin idatziak, bildu eta paper guztiak elkarrekin jasoko ditugu, bordaren barnean gorde —esaten digu bidaia honetako gure gidari nagusiak; eta egiten ari garen bidea ezagutzen duen bakarra. Mendian maldetan gora eta behera. Taldeko batzuk, western filmetan modura, esploratzaile bailiran aurreratzen dira, gibeleko taldean telefono bat deika, txoria balitz mozorrotuta. Hemen zuk estaldura duzu? —galdetu nahian dio norbaitek gibelekoen artean. Bideak aurrera egiten du. Ikusmen urriarekin gehienok ez dakigu non gauden. Jenderik kasik ez dugu aurkitu bidean. Bat-batean, gure begien ezker aldean, behean borda eraberritua, edo artzain ardiak gordetzeko etxola modernoa, eguzki izpien bitartez energia sortzeko lamina ugariekin. Pentsatzen ari nintzen islatzea zela, irudikeria? Aldi berean jendearen hizketa hotsak, gero eta gehiago eta gertuago, halere ez genuen inor atzematen. Pausuak aurrera, etxola luze horren zati bat agerian zegon: mahai luzeak paratuak, eta borobil bat: mosketeroentzat aproposa. Guztiok gure motxilaren barnean ur botila eta ogitartekoak dauzkagu, aldi berean lainoa gero eta indartsuagoa bilakatzen ari da. Bertara sartu, ez, kanpoan geratu… galdetzea deliberatzen dugu. Moleta onddoekin galdetzen du Auxtinek arestian bertan dastatu zituen eder haiek gogoratuz, horiek hemen sekula ez, arrapostu digute ostatuan. Baina moletak jan ditugu: laguntzarik gabe, xingarrarekin, piperrarekin edo biekin. Aurretik entsalada bat, ostean burukoa eta kafea. Kafea hartzen ari ginenean, solasten ginen bitartean lainoa indartsuago bilakatu da. Orain busti egiten du. Erikek beste euritako bat gehiago zuenez motxilan, Arantza ez bustitzen lagundu du. Hirurak aldera, altxatu gara itzultzeko bideari ekiteko. Orain haizeak busti egiten du, lainoaren muinean gaude. Pausoak mendi gora, mugarri baten ondoan argazkiak. Mugarriak zulo bat zuen, urrutitik begiratzen botoi irudia hartu nion. Orain, alde batetik bestera zulo ederra duela jabetzen naiz. Zer erakutsi edo ikusteko dago, galdera sortu da ene buruan. Erantzun gabeko galdera dudan bitartean buruan, bideari ekin diogu. Oraindik asko izango da ikusteko. Mendian maldetan gora eta behera, gora eta behera. Horrela heldu gara etortzean gurtu dugun iturrira. Berriro biribilean bildu gara, goizeko hostoaren parean paratu gara berriro. Indar telurikoak gure artetik bideratu ditugu, horrela Haritz-mendira agertu gara. Eguerdian idatzi ditugun paperek hor diraute, heze, halere! Banatu bakoitzari berea eta bakoitzak berea irakurtzeari ekin diogu. Haizeak eta laino bustiak egonaldia ez luzatzea gomendatu digute. Autorako bidean mendiko txirrindulari talde eder batekin bidea partekatu dugu: haiek gora, gu behera!
Autoak jaso eta Larralderako bidea. Han itxaroten zegoen txokolatea gure askaria. Horrela amaitu da txango ederra!
Zorionez gainditua izan den egun bat, iragan dugu elgarrekin :
hitz sakonak ugari ...itzalak zeruko lainoz beterik...
tailer bat zoragarria... sorpresazko bazkari bat...
nortasun ageriez betetako une bero bat... .
Auxtin
NB : Eskerrak ere Patxi Zabala-Larrea, hatskide berriari, hau ez zen
gurekin, baina ''Hitzak eta Itzalak''gaia harturik, bi olerki igorri dizkigu
Auxtin
2024/06/08
